نهم اردیبهشت، روز ملی شوراها گرامی باد
نهم اردیبهشت، روز ملی شوراها گرامی باد
روز ملی شورا ها: یكی از مسائل مهم و ارزشمند در گستره زندگی اجتماعی، همفکری و مشورت است. دین مبین اسلام به‌عنوان مكتبی جامع به تمام ابعاد وجودی و نیازهای انسان توجه كرده است و به لحاظ جامعیت، بالندگی، سعادت بخشی و پویایی كه در قوانین و آموزش‌های خود دارد، به همفکری و مشورت توجه ویژه‌ای نموده و اهمیت، جایگاه و فواید آن را گوشزد نموده است. مشورت یکی از ارکان مهم سلامت در تصمیم‌گیری است و بی‌شک همراهی ، حضور و مشارکت گسترده مردم یکی از پایه‌های اصلی تحقق انقلاب اسلامی و عاملی اساسی در استمرار آن است و شوراها نیز با دارا بودن ماهیتی مردمی و نشات گرفته از آرای مردم ، می‌توانند نقش بسزایی در تداوم و پیشرفت حرکت رو به رشد این نظام الهی و مردمی داشته باشند.
پیشینه شورا
مشورت، یکی از مسائل مهمی است که خداوند در قرآن کریم، بارها ضرورت و نیازمندی به آن را با شیوههای گوناگون و واژههای مختلف بیان و عمل به آن را سفارش کرده است. بر اساس آیات قرآنی، مسئله شورا، به اسلام اختصاص ندارد. در برخی آیات، از افرادی سخن به میان آمده است که در امور گوناگون با اطرافیان خود مشاوره میکردند. ازجمله این آیات، به واکنش بلقیس، ملکه سبأ در برابر نامه حضرت سلیمان علیه السلام میتوان اشاره داشت که با بزرگان قوم خود مشورت کرد و از آنان نظر خواست.
تاریخچه شورا در ایران
پس از مشروطه و تصویب قانون اساسی به‌صورت جدی، فکر زندگی شورایی در ایران به فعلیت رسید. به‌عبارت‌دیگر یکی از دستاوردهای بسیار حائز اهمیت، نهضت مشروطه‌خواهی جدا از به رسمیت شناختن تفکیک قوا ، تقسیم قدرت سیاسی واداری کشور بین حکومت مرکزی و حکومت‌های محلی بود. چهاراصل 92،91،90و 93 متمم قانون اساسی در خصوص انجمن‌های ایالتی و ولایتی تلاشی بود برای شناسایی زندگی شورایی و تعیین حد و حدود قانون آن، به‌موجب اصل 90 متمم قانون اساسی «در تمام ممالک محروسه انجمن‌های ایالتی و ولایتی» بر طبق نظامنامه خاصی تشکیل خواهد شد. هدف از تاسیس انجمن‌های ایالتی و ولایتی با « اختیارات تامه» شرکت دادن افراد در اداره امور محلی خود و انجام اصلاحات برای تأمین منابع اهالی است. (اصل 92) ضمن اینکه طبق اصل 93 «صورت خرج و دخل ایالات و ولایات از هر قبیل توسط انجمن‌های ایالتی و ولایتی طبع و نشر می‌شود».
قانون انجمن‌های ایالتی و ولایتی و قانون بلدیه که در سال 1286مصوب شد برای بیش از 4 سال به مرحله اجرا درنیامد چراکه به علل مختلف ازجمله به دلیل بی‌ثباتی و تشنجات سیاسی داخلی و فشارها و تهدیدهای روز و انگلیس دولت در سال 1329 ه.ق ضمن تقدیم برنامه خود به مجلس شورای ملی، به‌طور ضمنی اجازه انحلال انجمن ایالتی ولایتی و شهرداری‌ها را از مجلس شورا اخذ کرد و وزارت کشور وظایف شهرداری‌ها را به عهده گرفت. ابتدا در سال 1328 اداره شهرداری‌ها و در سال 1329 اداره شهرستان و استان با تصویب قوانینی به عهده اهالی محلی واگذار شد. در چهارم مرداد 1328 کمیسیون کشور قانون جدید شهرداری‌ها و انجمن شد و قصبات را به تصویب رساند. این قانون چندین بار در سال‌های 1353، 1354 و خرداد 1355 اصلاح شد.
تشکیل شوراها به‌عنوان یکی از برنامه‌های اصلی انقلاب اسلامی در دوران مبارزه از سوی امام خمینی رهبر کبیر انقلاب عنوان گشت چنانچه در فرمانی خطاب به شورای انقلاب در تاریخ 9/2/1358 فرمودند:
«در جهت استقرار حکومت مردمی در ایران و حاکمیت مردم بر سرنوشت خویش که از ضرورت‌های نظام جمهوری اسلامی است لازم می‌دانم بی‌درنگ به تهیه آیین‌نامه اجرایی شوراها برای اداره امور محل شهر و روستا در سراسر ایران اقدام و پس از تصویب به دولت ابلاغ نمایید تا دولت بلافاصله به مرحله اجرا درآورد» (صحیفه امام، ج7، ص: 167) و طی بیاناتی در تاریخ 7/2/1358 فرمودند: «این شوراها باید همه‌جا باشد و هرجایی خودش اداره کند خودش را.« (صحیفه امام، ج7، ص: 152) و این موضوع به یکی از خواست‌های مردم در طول دوران مبارزه تبدیل گردید.
با پیروزی انقلاب اسلامی و تشکیل اولین مجلس خبرگان برای تدوین قانون اساسی و با تلاش پیگیر و مجدانه حضرت آیت‌الله طالقانی اصل ششم، هفتم و اصول یکصدم الی یکصد و ششم قانون اساسی موضوع شوراهای اسلامی به‌عنوان یکی از ارکان نظام جمهوری اسلامی ایران مطرح و تصویب گردید. یکی از دستاوردهای مهم انقلاب اسلامی ایران، ایجاد شوراهای اسلامی است که از مظاهر دموکراسی و حاکمیت مردم به شمار می‌رود. هدف از تشکیل این شوراها شرکت دادن مردم در اداره امور است. از پایین‌ترین سطح جامعه تا بالاترین سطح آن (ده، شهر، بخش، شهرستان، استان و کشور) و در تمام واحدهای سازمانی و واحدهای کار (در موسسات، کارخانجات، سازمان‌های دولتی و مراکز آموزشی) تا مردم به اداره امور شهر و محلی که در آن زندگی می‌کنند و یا سازمانی که در آن کار می‌کنند علاقه‌مند شوند و نسبت به آن احساس شخصیت و مسئولیت کنند. علاوه بر این، از این طریق زمینه بحث و گفتگو در سطح محلی و ملی، برای همه افراد و همه گروه‌ها فراهم شود و مسائل و مشکلات اجتماعی به‌روشنی و با بی‌غرضی و با دیدی انتقادی مطرح و برای آن‌ها راه‌حل‌های مناسب و سازنده پیدا شود و بالاخره روابط سالم و مردمی جایگزین روابط شخصی و بروکراسی پیچیده و استبدادی گردد.
از سال 1361 بنا به تصویب هیئت‌وزیران و مجلس شورای اسلامی شوراهای روستایی توسط جهاد سازندگی و زیر نظر وزارت کشور در روستاها تشکیل گردید. این روند تا سال 1365 ادامه داشت که توانست حرکت سازندگی و محرومیت‌زدایی جهاد سازندگی و سایر نهادها و ارگان‌های دولتی در سطح روستاهای کشور را با مدیریت و جلب مشارکت مردم در انجام برنامه‌های عمرانی و اقتصادی روستاها بعد از انقلاب قابل‌توجه است . لکن با توجه به مشکلات کشور ازجمله جنگ تحمیلی علی‌رغم توجه دولت در برهه‌های مختلف امکان اجرای قانون انتخابات تا سال1377 فراهم نگردید و مجلس بعد از چند بار انجام اصلاحیه بر قانون انتخابات شوراها در اول خرداد 1375 قانون تشکیلات وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی را از تصویب گذراند.
همچنین بخوانید:سالروز تشکیل بسیج مستضعفین گرامی باد.
در 17 اسفند سال 1377 اولین دوره انتخابات سراسری شوراهای اسلامی کشور با استقبال چشمگیر مردم در بیش از 40000 حوزه انتخاباتی برگزار شد و نهایتاً حدود 200 هزار نفر از منتخبین مردم جهت اداره امور شهرها و روستاهای کشور به‌عنوان عضو شورای اسلامی شهر یا روستا برگزیده شدند. شروع به کار شوراهای اسلامی از 9 اردیبهشت سال 1378 و همزمان با پیام تاریخی حضرت امام در خصوص شوراها و با صدور پیام ویژه‌ای از سوی مقام معظم رهبری آغاز گردید و امروز شاهد فعالیت گسترده این نهاد مردمی در کل کشور هستیم.