شناسه و رهگیری کالا ریسک قاچاق را افزایش می‌دهد
با ابلاغ آیین‌نامه اجرایی ماده ۱۳ قانون مبارزه با قاچاق کالا در ۲۳ شهریور‌ماه امسال، وزارت صنعت، معدن و تجارت مکلف شد تا براساس زمانبندی و اولویت‌های کالاهای مشخص شده در ماده۳ این آیین‌نامه نسبت به صدور شناسنامه و کد شناسه کالا اقدام کند.
با ابلاغ آیین‌نامه اجرایی ماده ۱۳ قانون مبارزه با قاچاق کالا در ۲۳ شهریور‌ماه امسال، وزارت صنعت، معدن و تجارت مکلف شد تا براساس زمانبندی و اولویت‌های کالاهای مشخص شده در ماده۳ این آیین‌نامه نسبت به صدور شناسنامه و کد شناسه کالا اقدام کند.
مطابق اين زمانبندي، وزارت صنعت ملزم شد تا حداكثر ظرف مدت 2ماه پس از ابلاغ آيين‌نامه مذكور (تا 23 آبان‌ماه امسال) نسبت به ارائه شناسنامه و كد شناسه كالاهاي مشمول اولويت «الف» اقدام كند. با عبدالمجيد اجتهادي، مديركل دفتر مبارزه با قاچاق‌كالا و ارز سازمان تعزيرات حكومتي در اين زمينه گفت‌وگو كره‌ايم.
- مسئولان وزارت صنعت از نهايي‌شدن تدوين كد شناسه و رهگيري براي كالاهاي مشمول اولويت «الف» خبر مي‌دهند آيا اين موضوع به سازمان تعزيرات اعلام شده است؟
هنوز اطلاعي از درج و اجرايي‌شدن اين كدها روي كالاهاي مشمول بند «الف» ندارم و سازمان تعزيرات زماني از اجراي اين طرح مطلع مي‌شود كه كدهاي مذكور روي كالاها درج و نظارت بر اجراي آن به دستگاه‌هاي ناظر و كاشف اعلام شود.
- فرايند اجرايي‌شدن اين طرح در سازمان تعزيرات چگونه خواهد بود. آيا ابلاغيه‌اي به تعزيرات داده مي‌شود؟
اگر اين طرح اجرايي شود توسط وزارت صنعت يا ستاد مركزي مبارزه با قاچاق اعلام مي‌شود كه روي كالاهاي مشمول از بدو ورود كد شناسه و رهگيري كالا درج و نظارت بر آن در گمركات آغاز شده است. با اين روند است كه كنترل كالاها در سطح خرده‌فروشي و بازار نيز با استناد به اين كدهاي شناسه صورت خواهد گرفت. احتمالا درج اين كدها ابتدا در كالاهايي كه امكان نصب راحت‌تري وجود دارد مانند لوازم خانگي، پوشاك و منسوجات آغاز مي‌شود.
- تأثير اجرايي‌شدن اين كدها بر رفع مشكلات مقابله با كالاي قاچاق در سطح عرضه چگونه خواهد بود؟
اجراي اين طرح قطعا در رفع مشكلات كنوني برخورد با كالاهاي قاچاق در سطح بازار و خرده‌فروشي مؤثر خواهد بود. اكنون ريسك عرضه داروهاي قاچاق در بازار بسيار بالا و ميزان عرضه آن كم بوده و علت اين موضوع نيز آن است كه وزارت بهداشت از چند سال پيش نصب برچسب اصالت دارو روي بسته‌بندي انواع دارو را الزامي كرده و داروخانه يا مصرف‌كننده مي‌داند كه چه دارويي قانوني وارد شده يا قاچاق است.
بر اين اساس امكان واردات و عرضه داروهاي قاچاق در كشور بسيار كم شده است. با اين روند درصورتي‌كه تكاليف آيين‌نامه اجرايي ماده13 قانون مبارزه با قاچاق كالا و ارز در زمينه ارائه شناسنامه و درج كد شناسه و رهگيري كالاها براساس اولويت زمانبندي اعلام شده اجرايي شود، قطعا ريسك قاچاق را افزايش داده، قدرت عرض‌‌اندام كالاي قاچاق در بازار را به‌شدت كاهش داده و براي مصرف‌كنندگان، فروشندگان و دستگاه‌هاي متولي برخورد با كالاهاي قاچاق مفيد خواهد بود.
- علاوه بر دارو، تجهيزات پزشكي و مواد خوراكي و آشاميدني و تلفن همراه نيز ازجمله اقلام اولويت «الف» اين طرح است، اين موضوع در چه مرحله‌اي است؟
وزارت بهداشت علاوه بر دارو، اجراي اين طرح در بخش تجهيزات پزشكي و لوازم بهداشتي و آرايشي را نيز دنبال مي‌كند و در اين زمينه موفق بوده‌اند. همچنين وزارت صنعت در حال ارائه اين كدها در همه كالاهاي مشمول اولويت «الف» با فرصت دو ماهه مانند مواد خوراكي و آشاميدني است اما در زمينه گوشي تلفن همراه و تجهيزات ارتباطي با قابليت نصب سيم كارت به‌دليل اجراي طرح رجيستري توسط وزارت ارتباطات و فناوري اطلاعات، اجراي اين طرح با كندي بيشتري همراه بوده است. مسئوليت اجراي اين طرح برعهده وزارت ارتباطات است و ستاد مركزي مبارزه با قاچاق كالا و ارز نيز بر اجراي آن نظارت دارد.
- دخانيات از ديگر كالاهاي مشمول بند «الف» براي ارائه شناسنامه، كد رهگيري و شناسه كالاست، امكان ساماندهي اين كالا با اجراي اين طرح تا چه حد است؟
در مورد دخانيات از قبل هولوگرام (برچسب) شركت دخانيات را داشته‌ايم اما شنيده‌ايم كه مقرر شده تا در اين هولوگرام برخي تغييرات ايجاد شود كه ما چندان موافق انجام اين تغييرات نبوده و معتقديم كه هولوگرام قبلي شركت دخانيات كه براساس معيارهاي سابق تهيه و روي بسته‌بندي كالاهاي دخاني درج شده، بهترين روش براي تشخيص كالاهاي دخاني قاچاق از غيرقاچاق بوده است و اگر اكنون بخواهند با ارائه كدهاي شناسه اين هولوگرام را حذف كنند كه در برخي موارد شنيده‌ام كه چنين اتفاقي افتاده است، واقعا به سمت و سويي حركت كرده‌ايم كه ريسك قاچاق سيگار و ساير كالاهاي دخاني كاهش خواهد يافت.
- يعني وجود اين هولوگرام روي بسته‌بندي محصولات دخاني منافاتي با درج كدهاي شناسه و رهگيري اين كالاها ندارد؟
خير، اصلا هولوگرام دخانيات از سال‌ها پيش روي بسته‌بندي اين محصولات درج مي‌شده و اكنون نيز شركت‌هاي توليد‌كننده و وارد‌كننده دخانيات دستگاه‌هايي دارند كه قادر به كنترل قاچاق يا قانوني‌بودن دخانيات عرضه شده در بازار از طريق اين برچسب هستند. برخي شركت‌ها اعلام مي‌كنند كه اكنون نظارت از طريق اين برچسب‌ها با جديت دنبال نمي‌شود. اين خطر وجود دارد كه ريسك سيگار و ساير كالاهاي دخاني قاچاق در بازار كم شود.
- سرنوشت كالاهاي موجود در بازار كه فاقد اين كدها هستند چه خواهد شد؟
علت تعيين زمانبندي براي اولويت‌بندي كالاها در اجراي اين طرح، مشخص‌شدن سرنوشت اقلام كالايي مشمول در بازار بوده است. ظاهرا شناسنامه، كد شناسه و كد رهگيري اقلام كالايي مشمول توليد شده است اما نصب اين كدها روي بسته‌بندي كالاهايي كه به‌صورت قانوني وارد مي‌شود، مستلزم سپري‌شدن يك دوره زماني است كه در آيين‌نامه مهلت دو تا شش‌ماهه‌اي براي انجام اين كار پيش‌بيني شده و بعد از سپري شدن اين مدت و درج كدهاي مذكور، بايد كالاهاي موجود در سطح بازار و انبارها نيز فروش رفته باشد و هر كالايي در بازار كه فاقد اين كدها باشد، قادر به احراز اصالت و هويت نخواهد بود و قاچاق محسوب مي‌شود.
همچنين مدت زمان مشخصي براي اجراي اين طرح پيش‌بيني نشده اما قاعدتا با توجه به ميزان كالاهاي موجود در بازار و انبارها مي‌توان پيش‌بيني كرد كه تا چه زماني اين كالاها به فروش خواهد رسيد و عرضه كالاهاي جديد مشمول كد شناسه و رهگيري كالا نيز بعد از اتمام اين كالاها صورت مي‌گيرد.