اخبار و مقالات

سال 1398 را می توان سالی مهم در روند ورود تدریجی تجارت جهانی به دوره پساثبات هژمونیک برشمرد. این سال با جنگ و تنش تجاری میان قدرت­ها آغاز و با جهانی شدن کرونا  و ایجاد زمینه­ های جدید برای  ملی‌گرایی اقتصادی و حمایت­گرایی به پایان رسید. در این سال تجارت جهانی باز هم از فضای ثبات هژمونیک، فضایی که ایالات متحده در آن نقش رهبری نظم بین­ الملل لیبرال را ایفا می­کرد و پیشبرد تجارت آزاد چندجانبه را اولویت می­بخشید  فاصله بیشتری گرفت.

آمریکا به نقش تازه خود به عنوان  مهمترین قدرتی که ملی­گرایی اقتصادی و حمایت­گرایی را پی­گیری می­کند تداوم بخشید، به فشار بر سایر قدرت­های تجاری در قالب جنگ تعرفه­ ها ادامه داد و بیش از پیش عدم تمایل خود به نقش جهانی نهادهای تجاری چندجانبه  و حتی میل به فلج کردن آنها را نشان داد.

گرچه در این سال سرانجام امریکا با چین به توافق تجاری حداقلی دست یافت و تنش­های تجاری با اتحادیه اروپا را کاهش داد، اما روند کلان اقتصاد سیاسی جهانی همچنان رو به سوی نظم پساثبات هژمونیک داشت، نظمی که هنوز مولفه­ های آن چندان روشن و مشخص نیست. اما روشن است که آمریکا دیگر منفعتی در رهبری تجارت چندجانبه نمی­بیند. در ماه­های پایانی سال 1398، جهانی شدن کرونا چنان تلاطمی در اقتصاد جهانی ایجاد کرد که از رکود بزرگ 1929 تاکنون بی سابقه بود.

متاثر از این شگفتی استراتژیک و تشدید اختلافات چین و آمریکا، تجارت جهانی بیش از پیش از جهان ثبات هژمونیک فاصله گرفته و در ابهامی فزاینده فرو رفته است.

سنجش آثار ورود تجارت جهانی به دوره جدید بر ایران آسان نیست، کشوری که از یکسو زیر فشار سنگین تحریم ­های مهمترین قدرت اقتصادی جهان قرار دارد و از دیگر سو هر چند ماه در درون و در روابط خارجی، بویژه در حوزه مسائل امنیتی یک شگفتی استراتژیک را تجربه می­کند. با احتیاط می­توان مدعی شد که گذار به وضعیت پساثبات هژمونیک می­تواند فرصت­های احتمالی برای ایران ایجاد نماید. البته شکل­ گیری این فرصت­ها در آینده­ ای میان­ مدت و نه کوتاه مدت، قابل تصور است. به دیگر سخن در مورد جهان پساکرونا نباید دچار خیال‌اندیشی شد و انتظار گشایش­ های “زود و زیاد” در وضعیت فروبسته دیپلماسی اقتصادی ایران را داشت. از همین رو ضرورت دارد این روند با توجه به منافع و مصالح ملی به طور منظم مورد پایش کارشناسانه قرار گیرد و در پرتو این پایش­‌ها، گزینه­‌های سیاست­گذاری تجاری در بازه­ های زمانی کوتاه­ مدت تدوین گردد.

منبع: موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی