جنجال افلاتوکسین در شیر پاستوریزه / راهکار ردیابی کالا با استفاده از استانداردهای GS1

ادعای عرضه شیرهای پاستوریزه‌ آلوده به سم ” افلاتوکسین ” در کشور و نام بردن از استان مازندران با آمار نسبتا بالا آن هم در یک برنامه تلویزیونی صبحگاهی ، نه تنها موجی از نگرانی را در خانواده‌ها ایجاد کرد، بکله اعتراض بسیاری از فعالان صنایع غذایی و بویژه صنعت لبنیات و مراجع بهداشتی را به همراه داشته است.

 

به گزارش روابط عمومی مرکزملی شماره گذاری کالا وخدمات ایران، به نقل از خبرگزاری ایرنا، این ادعا را ” بهادر حاجی محمدی ” که بازرس انجمن بهداشت و ایمنی مواد غذایی ایران معرفی شد، در برنامه ” سلام صبح بخیر ”  شبکه ۳ سیما مطرح کرد و مدعی شد ؛ شیرهای پاستوریزه‌ای که از سوپرمارکت‌ها تهیه می‌شود مقدار زیادی آلودگی به سم افلاتوکسین دارند. سمی که به منجر به سرطان کبد می‌شود.

موضوع آلودگی مواد غذایی صنعتی و وجود سموم مختلف در غذاهایی که از تولیدات کارخانه‌های مختلف محسوب می‌شوند همواره از مسائل مهم مورد توجه جامعه محسوب می‌شود. به ویژه در حوزه لبنیات که به خاطر فسادپذیری و استعداد بالا در میکروبی شدن و همچنین گستردگی جامعه مصرف‌کننده، نظارت و حساسیت بر آن بسیار بالاست. طی سال‌های اخیر نیز مسائلی مانند وارد کردن وایتکس در شیر یا استفاده از روغن پالم در محصولات لبنی جنجال‌های رسانه‌ای و اجتماعی زیادی ایجاد کرده بود.

فراتر از پالم و وایتکس

بازرس انجمن بهداشت و ایمنی مواد غذایی ایران در این برنامه زنده تلویزیونی پس از اظهارنظر درباره برخی صنوف مرتبط با عرضه غذاهای آماده، به پیشینه بعضی چالش‌های بهداشتی در صنعت لبنیات اشاره کرد و گفت: جای آن که نگران استفاده از روغن پالم و وایتکس در لبنیات باشیم، افکار عمومی و مسئولان باید به مسائل مهم‌تری مانند وجود سموم دیگر در لبنیات توجه داشته باشند.
او به عنوان مثال به ورود ذرت‌های آلوده استناد کرد و گفت که مصرف این ذرت‌های آلوده به افلاتوکسین، سبب تولید شیرهای آلوده به این سم شده است.
حاجی محمدی در این گفت‌وگوی تلویزیونی آماری را که به گفته خودش از پژوهش‌های تعدادی از اساتید دانشگاه استخراج شده درباره میزان آلودگی شیرهای پاستوریزه در شهرهای مختلف کشور اعلام کرد و گفت: طبق این آمارها ۳۳ درصد نمونه‌های شیر پاستوریزه آلوده به این سم بودند. شیرهای پاستوریزه آزمایش شده در تبریز ۶۲ درصد، ساری ۶۰، مشهد ۵ درصد، شیراز ۱۷ درصد و اردبیل ۳۳ درصد به سم آفلاتوکسین آلوده هستند.
وی افزود : سم موجود در خوراک دام وارد شیر می‌شود و با توجه به این که این سم بر اثر حرارت جوشاندن از بین نمی‌رود، در شیر باقی می‌ماند. جای تاسف است بین ۱۰ کشور منطقه خاورمیانه رتبه آخر را از نظر وضعیت آلودگی سم سرطان‌زای آفلاتوکسین در شیر داریم.
او کوکان و خردسالان را به واسطه وزن پایینی که دارند نسبت به میزان سمی که از شیر دریافت می‌کنند اقشار در معرض خطر جامعه معرفی کرد و گفت: متاسفانه یا خوشبختانه سرانه مصرف شیر در کشور ما پایین است و اگر در مصرف شیر مثل کشورهایی همچون انگلستان بودیم مشخص نبود که چه اتفاقی در حوزه سلامت رخ می‌داد.
حاجی‌محمدی ضعف در مدیریت را عامل بروز این وضعیت که برای نخستین بار به این صورت اعلام شده عنوان کرد و با بیان این که سال‌هاست شاهد چنین روندی هستند ، افزد : متولی بهداشت شیر وزارت بهداشت است، اما آلودگی شیر در دامداری و به دلیل غذای آلوده دام رخ می‌دهد که متولی‌اش سازمان دامپزشکی به عنوان یکی از زیرمجموعه‌های وزارت جهاد کشاورزی است.

راهکار ردیابی کالا با استفاده از استاندارد های GS1

1. مقدمه

رديابي و ره‌گیری با اهداف و مقاصد مختلفي و در سطوح متفاوت مي‌تواند صورت گيرد. اینکه آيا رديابي ضرورت دارد يا خير و چه راهکاري بايد استفاده شود به تحليل هزينه- منافع نياز دارد. رديابي در سطوح مختلف زنجيره‌ از بالادست تا پایین‌دست‌ کاربرد دارد. توجه به اين نکته نيز مهم است که بسته به ماهيت ديگر فرآيندهاي زنجيره‌هاي تأمين که ناشي از ماهيت نوع کالاهاي در گردش در آن‌ها است، سناريوهاي متفاوتي مي‌توان براي رديابي و ره‌گیری طراحي و اجرا کرد.

2. استاندارد رديابي GS1

راه‌کارهاي متفاوت و متعددي براي اجراي فرآيند رديابي هست و هر يک از اين راهکارها بسته به نياز و تکنولوژي‌هاي موجود عملي مي‌شود؛ اما شيوه‌اي که مي‌تواند مؤثر باشد و نقطه اشتراک الگوهاي رديابي و ره‌گیری محسوب مي‌شود، استفاده از کدهاي ميله‌اي منحصربه‌فرد براي کالاهاي در گردش است. اين کدهاي ميله‌اي بر روي اقلام نصب و درج مي‌شوند و کليد دسترسي به اطلاعات اقلام هستند.

با اين وصف، شناسه‌اي که براي رديابي اقلام به کار مي‌رود بايد کالاهاي توليدي از يک نوع يا يک قلم کالاي خاص را متمايز کند. از آنجا كه سيستمهاي کدگذاري مرسوم عموماً کدهاي يکساني بر مبناي طبقه‌بندي يا توصيف براي هر قلم کالا ارائه مي‌کنند، به‌تنهايي امکان ره‌گیری را در سطح موردنياز فراهم نمي‌آورند. يکي از ابزارهايي که مي‌تواند در رديابي کالا استفاده شود، شماره سريال هر واحد کالاست که در کنار کد نوع كالا، به هر واحد مجزا هويتي معين مي‌بخشد. ازاین‌رو سريال‌هاي هر واحد کالا مي‌تواند به‌عنوان شناسه ره‌گیری کالا در زنجيره تعريف شوند.

گونه‌ي ديگر، كد بهر توليدي يا شماره سري ساخت است. اين نوع مدل، مدل موفقي است كه سال‌ها در جهان استفاده مي‌شود و به راهکاري استاندارد تبديل شده است. متدولوژي ايجاد قابليت رديابي در همه صنايع يكسان است و با مطالعه روش مديريت پروژه و تجربه عملی، مي‌توان آن را در هر صنعتي به انجام رساند.