قوانین و مقررات مرتبط با مرکز
مرکز ملی شماره‌گذاری کالا و خدمات ایران، به عنوان متولی اصلی و رسمی صدور شناسنامه کالا و خدمات در ایران و نمایندگی رسمی سازمان GS1 بینالمللی، مورد حمایت قوانین مصوب مجلس شورای اسلامی و دولت جمهوری اسلامی ایران قرار گرفته است.
قوانین پشتیبان مرکز به قوانین مجلس شورای اسلامی، قوانین برنامه پنجم توسعه، مصوبه‌های دولت و قوانین ستاد تظیم بازار تقسیم بندی می‌شود.
۱ بند ج ماده ۱۰۱ قانون برنامه پنجم توسعه
ماده ۱۰۱: به‌منظور تنظیم مناسب بازار، افزایش سطح رقابت، ارتقای بهرهوری شبکه توزیع و شفاف‌سازی فرآیند توزیع کالاها و خدمات، به دولت اجازه داده می‌شود
بند ج) نسبت به توسعه نظام ملی طبقهبندی و خدمات شناسه کالاها و خدمات (ایران کد) به‌منظور ایجاد نظام منسجم و یکپارچه برای تبادل اطلاعات مربوط به کالاها و خدمات اقدام نموده و کلیه عرضهکنندگان کالاها و خدمات را مکلف به اخذ و روزآمد کردن این کد و دستگاههای اجرایی ذیربط را موظف به استفاده از آن نمایند.
۲ ماده ۱۲۱ قانون برنامه پنجم توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی
ماده ۱۲۱: به‌منظور شفافیت در مبادلات اقتصادی و تشخیص درآمدهای مؤدیان مالیاتی و مالیات بر ارزش‌افزوده، وزارت بازرگانی مکلف است با هماهنگی سازمان امور مالیاتی کشور و شورای اصناف کشور تا پایان سال دوم برنامه صاحبان مشاغل را بر اساس اولویت، ملزم به استفاده از سامانه‌های صندوق مکانیزه فروش (POS) نماید.
۳ ماده ۷۱ قانون نظام صنفی
ماده ۷۱: به‌منظور تسهیل دادوستد و ثبت و مستندسازی فعالیت‌های اقتصادی افراد صنفی عرضه‌کننده کالا و یا ارائه‌دهنده خدمت، مکلف‌اند حداکثر ظرف مدت سه سال از تصویب این قانون در شهرستانهای بیش از سیصد هزار نفر جمعیت و ظرف مدت پنج سال در سایر شهرستانها به‌تناسب از صندوق مکانیزه فروش (POS) و یا دستگاه توزین دیجیتالی و یا هر دو برای فروش کالا یا ارائه خدمت خود با رعایت شرایط مندرج در تبصره (۱) ماده (۱۵) استفاده نمایند
۴ تبصره ۳ ماده ۱۳ قانون مبارزه با قاچاق (مبارزه با قاچاق کالا و ارز)
ماده ۱۳: به‌منظور شناسایی و رهگیری کالاهای خارجی که با انجام تشریفات قانونی وارد کشور می‌شود و تشخیص آنها از کالاهای قاچاق یا فاقد مجوزهای لازم از قبیل کالای جعلی، تقلبی، غیربهداشتی و غیراستاندارد، ترخیص کالای تجاری منوط به ارائه گواهی‌های دریافت شناسه کالا، شناسه رهگیری، ثبت گواهی‌ها و شماره شناسه‌های فوق توسط گمرک است. درهرحال توزیع و فروش کالاهای وارداتی در سطح بازار خرده‌فروشی منوط به نصب این دو شناسه است و در غیر این صورت کالاهای مذکور قاچاق محسوب می‌شوند.
تبصره ۳- آییننامه اجرائی این ماده توسط وزارت صنعت، معدن و تجارت با همکاری ستاد و دستگاههای اجرائی عضو آن با لحاظ زمانبندی، اولویت کالایی و روش نصب شناسه کالا و شناسه رهگیری بر روی کالا و نحوه تخصیص نیازهای فنی هر دستگاه، ظرف سه ماه تهیه می‌شود و به تصویب هیئت وزیران می‌رسد.
۵ پایگاه‌های اطلاعات و خدمات پایه دولت در ضوابط اجرایی توسعه دولت الکترونیکی به شماره ۱۴۵/۲۰۰ مورخ ۱۱/۶/۱۳۹۳ شورای عالی فناوری اطلاعات
فصل سوم سند ضوابط اجرایی توسعه دولت الکترونیکی به شماره ۱۴۵/۲۰۰ مورخ ۱۱/۶/۱۳۹۳ شورای عالی فناوری اطلاعات، داده ها و اطلاعات پایه مورد نیاز برای توسعه دولت الکترونیکی را شامل موارد زیر میداند:
- پایگاه ملی هویت اشخاص حقیقی: سازمان ثبت احوال کشور
- پایگاه ملی اسناد و املاک و کاداستر کشور: سازمان ثبت اسناد و املاک کشور
- پایگاه هویت وسائط نقلیه: نیروی انتظامی
- پایگاه ملی هویت اشخاص حقوقی: سازمان ثبت اسناد و املاک کشور
- پایگاه کالا و خدمات(ایران کد): وزارت صنعت، معدن و تجارت
- پایگاه شناسنامه خدمات و فرآیندهای دولتی: معاونت
- پایگاه نظام ملی آدرس‌گزاری مکان محور کشور(GNAF[۱]) شرکت پست جمهوری اسلامی ایران
- پایگاه نظام پولی و مالی کشور: وزارت امور اقتصادی و دارایی و بانک مرکزی ج.ا.ا
- پایگاه ملی اطلاعات و آمار کشور: مرکز آمار ایران
- پایگاه ملی سلامت: وزارت بهداشت،درمان و آموزش پزشکی
- پایگاه ملی بیمه کشور: وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی
- پایگاه اطلاعات مکان محور کشور (SDI): معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رئیس جمهور
۶ آییننامه سامانه تدارک الکترونیکی دولت (ستاد) به شماره ۲۰۲۱۲ مورخ ۰۶/۰۵/۱۳۹۳
ماده ۴: تأمین کنندگان باید قبل از عضویت در ستاد نسبت به اخذ ایرانکد برای کالاها و خدمات مربوط اقدام نمایند.
۷ آییننامه نحوه ثبت بینالمللی و درج شناسه (کد) اسامی مبدا محصولات و کالاهای صادراتی در سازمان جهانی مالکیت فکری (WIPO)به شماره ۱۰۵۵۷۴/ت۵۳۹۶۹ه مورخ ۲۲/۰۸/۱۳۹۸
ماده ۲ـ وزارت صنعت، معدن و تجارت موظف است با همکاری سایر دستگاه های ذیربط نسبت به شناسایی کالا یا محصول با قابلیت ثبت بینالمللی اقدام و حمایتهای لازم را به منظور ثبت بینالمللی آنها به عمل آورد.
ماده ۳ـ وزارت صنعت، معدن و تجارت موظف است نسبت به تولید شناسه یکتا جهانی که شماره ثبت بین المللی کالا توسط سازمان در ذیل آن درج شده است، برای کالاها و محصولات ثبت شده موضوع این آیین نامه اقدام نماید.
ماده ۴ـ تولیدکنندگان و صادرکنندگان موضوع این آیین نامه برای استفاده از مشوق های جدید در نظر گرفته شده در وزارت صنعت، معدن و تجارت و گمرک جمهوری اسلامی ایران، می‌توانند نسبت به اخذ شناسه یکتا جهانی از وزارت یادشده، اقدام و آن را بر روی بسته‌های خرده فروشی، جعبه کاغذی (کارتن) و جعبه چوبی (پالت) حسب مورد درج نمایند.
۸ مصوبه ستاد پشتیبانی برنامه تنظیم بازار
این مصوبه از نخستین مصوبات هیات دولت در مورد ایران کد است که به منظور گسترش ایران کد و شناسایی و جذب تولید کنندگان کالا در زنجیره تامین کشور در ایران کد تدوین شده است. متن مصوبه فوق الذکر در ذیل می آید.
تصویب نامه ۳۵۳۲ هیات وزیران مورخ ۲۴/۲/۷۴
وزارت بازرگانی – وزارت جهاد سازندگی – وزارت صنایع – وزارت نفت – شرکت فروشگاه های زنجیره‌ای رفاه (سهامی عام)
تصمیم نمایندگان ویژه رییس جمهور در ستاد پشتیبانی برنامه تنظیم بازار که براساس اصل یکصد و بیست و هفتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و به استناد تصویب نامه شماره ۴۰۲۱۴/ت۲۸۷ه مورخ ۲۳/۷/۷۳ به عنوان تصمیم هیات وزیران اتخاذ شده است به شرح زیر جهت اجرا ابلاغ می‌گردد.
در جلسه مورخ ۲۱/۳/۷۴ ستاد پشتیبانی برنامه تنظیم بازار طرح شماره‌گذاری ملی کالاها (بارکد ملی) در کشور مطرح و مقرر شد:
- وزارت بازرگانی (موسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی) به عنوان مسئول اجرای طرح شماره‌گذاری کالاها در کشور تعیین و ظرف دو ماه آینده کلیه واحدهای تولیدی و بازرگانی شماره مربوط را از وزارت بازرگانی دریافت دارند.
- کلیه شرکت های تولیدی موظفند طبق آییننامه تنطیمی وزارت بازرگانی نسبت به اخذ شماره ملی کالا (بارکد) و درج آن بر روی کالاهای تولیدی خود اقدام نمایند.
تبصره: وزارت بازرگانی می‌تواند از توزیع و صادرات کالاهایی که فاقد شماره ملی کالا باشند جلوگیری نماید.
- وزارت صنایع، تمهیدات لازم برای تامین صندوقهای ویژه شماره کالا در سطح کشور را فراهم سازد.
- شرکت سهامی فروشگاه‌های زنجیره‌ای رفاه (سهامی عام) درمورد سیستم شماره‌گذاری ملی کالاها اطلاعات موجود خود را در اختیار وزارت بازرگانی قرار خواهد داد و همکاری لازم را به عمل خواهدآورد.
- اعتبار لازم برای اجرای طرح شماره‌گذاری کالاها در کشور، توسط وزارت بازرگانی تأمین خواهد شد.
حسن حبیبی
معاون اول رییس جمهور
۹ مصوبه هیأت وزیران در خصوص ایجاد و توسعه نظام ملی طبقهبندی و خدمات شناسه کالا و الزام همکاری سازمان‌ها و نهادها
این مصوبه به شماره ۱۱۶۲۲۵/ت۳۵۸۱هـ مورخه ۱۸/۹/۸۵ هیات محترم وزیران است که به موجب آن وزارت بازرگانی موظف به طراحی و ایجاد نظام ایران کد گردید.
۱۰ آئین نامه اجرایی نظام ملی طبقهبندی و خدمات شناسه کالا و خدمات
آیین نامه اجرایی موضوع بند ۴ مصوبه ایران کد به شماره ۱۸۵۹۶/ت۳۷۱۷۹ک در مورخه ۱۱/۲/۸۶ به تصویب رسید، به موجب این آیین نامه از ابتدای سال ۱۳۸۸ تمامی دستگاه های دولتی موظف شدند در خریدهای بزرگ و متوسط خود، تنها کالاهایی را خریداری نمایند که دارای کد ملی ثبت شده در پرتال ملی اطلاع رسانی باشند.
۱۱ الزام ایرانکد در ثبت سفارش و معافیت ۱۰ درصدی در هزینه کارمزد ثبت سفارش
این مصوبه به شماره ۱۲۳۸۸۱/ت۴۰۵۹۱ هـ در مورخه ۲۲/۷/۱۳۸۷ بنا به پیشنهاد وزارت بازرگانی و بنا به اصل ۱۳۸ قانون اساسی به تصویب هیئت دولت رسید. به موجب این مصوبه وزارت بازرگانی موظف شد از ابتدای سال ۱۳۸۸ انجام ثبت سفارش توسط واردکنندگان کالا را منوط به عضویت آنها در نظام ایران کد نماید. همچنین تمامی دارندگان کارت بازرگانی که به عضویت نظام ایران کد در می‌آیند به مدت یکسال از ۱۰% هزینه کارمزد ثبت سفارش معاف می باشند.
۱۲ آئین‌نامه نظام توزیع کالاها و خدمات و صدور مجوزها
برای ساماندهی نظام توزیع کشور، در قالب یکی از محورهای هفتگانه طرح تحول اقتصادی، آیین‌نامه‌ای به تصویب هیئت وزیران رسید. این مصوبه به شماره ۲۰۶۳۸۹/ت۴۱۲۳۱ک در مورخه ۹/۱۱/۱۳۸۷ بنا به پیشنهاد وزارت بازرگانی و بنا به اصل ۱۳۸ قانون اساسی به تصویب دولت رسید. متن این مصوبه در ذیل می آید.
۱۳ مصوبه هیأت وزیران در خصوص الزام دستگاه های دولتی به خریدهای بزرگ و متوسط با ایرانکد
به موجب بند ۱۰ ضوابط اجرایی بودجه سال ۱۳۸۸ تمامی دستگاههای دولتی مکلف شدند از ابتدای سال ۱۳۸۸ تمامی خریدهای بزرگ و متوسط خود را با قید شناسه ملی کالا انجام دهند.
۱۴ ابلاغیه‌ها
۱۴.۱ ابلاغیه وزارت امور اقتصادی و دارایی به ذیحسابی‌ها جهت خریدهای دولتی با قید ایرانکد
این ابلاغیه در راستای اجرای مصوبه شماره ۶۹۶۰۰/ت ۴۲۷۲۱ ه مورخه ۰۲/ ۰۴/۱۳۸۸ ( بند ۱۱ضوابط اجرایی بودجه سال ۱۳۸۸ کل کشور) از سوی وزارت امور اقتصادی و دارایی به سازمان‌های ذیربط ابلاغ شده است.
۱۴.۲ ابلاغیه وزارت بازرگانی در خصوص خریدهای دولتی با قید جدول زمانبندی سال ۱۳۸۸
این ابلاغیه در راستای اجرای مصوبه شماره ۶۹۶۰۰/ت ۴۲۷۲۱ ه مورخه ۰۲/ ۰۴/۱۳۸۸ ( بند ۱۱ضوابط اجرایی بودجه سال ۱۳۸۸ کل کشور) از سوی وزارت بازرگانی به سازمان‌های ذیربط ابلاغ شده است.
۱۵ قوانین مجلس شورای اسلامی
۱۵.۱ ایران کد در قانون برنامه چهارم توسعه
بند ط ماده۳۳
به منظور نوسازی و روان‌سازی تجارت، افزایش سهم کشور درتجارت بین‌الملل، توسعه صادرات کالاهای غیرنفتی و خدمات، تقویت توان رقابتی محصولات صادراتی کشور در بازارهای بینالمللی و به‌منظور گسترش کاربرد فنآوری ارتباطات و اطلاعات در اقتصاد، بازرگانی و تجارت در قالب سند ملی بازرگانی کشور، دولت مکلف است با تجهیز دستگاه‌ها و واحدهای مربوطه و با رعایت استانداردها و چارچوب نظام بازرگانی و تجارت الکترونیکی، اقدامات لازم را توسط دستگاههای یاد شده به شرح زیر انجام دهد:
- به‌روز نمودن پایگاه‌ها و مراکز اطلاع‌رسانی و ارائه خدمات دستگاه مربوطه در محیط رایانه‌ای و شبکه‌ای
- انجام مناقصه‌ها، مزایده‌ها و مسابقه‌های خرید و فروش کالا و خدمات و عملیات مالی – اعتباری در محیط رایانه‌ای و شبکه‌های اطلاع‌رسانی
- ایجاد بازارهای مجازی
- انجام فعالیت‌های تدارکاتی و معاملاتی در قالب تجارت الکترونیکی از سال دوم برنامه
۱۵.۲ ایرانکد در قانون برنامه توسعه تجارت الکترونیک
طبق مصوبه هیات وزیران در جلسه مورخ ۵/۴/۱۳۸۴ بنا به پیشنهاد شماره ۴۹۳۴ وزارت بازرگانی و به استناد ماده ۷۹ قانون تجارت الکترونیکی- مصوب ۱۳۸۲- برنامه جامع توسعه تجارت الکترونیک، الزامات قانونی توسعه نظام طبقه بندی و کدگذاری کالا را ارائه داده است
۱۵.۳ ایران کد در قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه
قانون برنامه پنجم توسعه درخصوص الزامی نمودن استفاده از ایران کد در دستگاههای اجرایی
ماده ۱۰۱: به منظور تنظیم مناسب بازار، افزایش سطح رقابت، ارتقاء بهرهوری شبکه توزیع شفاف سازی فرآیند توزیع کالا و خدمات، دولت می‌تواند:
ج ـ نسبت به توسعه نظام ملی طبقهبندی و خدمات شناسه کالا و خدمات ایران (ایران کد) به منظور ایجاد نظام منسجم و یکپارچه برای تبادل اطلاعات مربوط به کالاها و خدما اقدام نموده و کلیه عرضهکنندگان کالا و خدمات را مکلف به اخذ و روزآمد کردن این شناسه (کد) و دستگاههای اجرایی ذیربط را موظف به استفاده از آن نماید.