شناسه و رهگیری کالا ریسک قاچاق را افزایش می‌دهد
با ابلاغ آیین‌نامه اجرایی ماده ۱۳ قانون مبارزه با قاچاق کالا در ۲۳ شهریور‌ماه امسال، وزارت صنعت، معدن و تجارت مکلف شد تا براساس زمانبندی و اولویت‌های کالاهای مشخص شده در ماده۳ این آیین‌نامه نسبت به صدور شناسنامه و کد شناسه کالا اقدام کند.
با ابلاغ آیین‌نامه اجرایی ماده ۱۳ قانون مبارزه با قاچاق کالا در ۲۳ شهریور‌ماه امسال، وزارت صنعت، معدن و تجارت مکلف شد تا براساس زمانبندی و اولویت‌های کالاهای مشخص شده در ماده۳ این آیین‌نامه نسبت به صدور شناسنامه و کد شناسه کالا اقدام کند.
مطابق این زمانبندی، وزارت صنعت ملزم شد تا حداکثر ظرف مدت ۲ماه پس از ابلاغ آیین‌نامه مذکور (تا ۲۳ آبان‌ماه امسال) نسبت به ارائه شناسنامه و کد شناسه کالاهای مشمول اولویت «الف» اقدام کند. با عبدالمجید اجتهادی، مدیرکل دفتر مبارزه با قاچاق‌کالا و ارز سازمان تعزیرات حکومتی در این زمینه گفت‌وگو کره‌ایم.
- مسئولان وزارت صنعت از نهایی‌شدن تدوین کد شناسه و رهگیری برای کالاهای مشمول اولویت «الف» خبر می‌دهند آیا این موضوع به سازمان تعزیرات اعلام شده است؟
هنوز اطلاعی از درج و اجرایی‌شدن این کدها روی کالاهای مشمول بند «الف» ندارم و سازمان تعزیرات زمانی از اجرای این طرح مطلع می‌شود که کدهای مذکور روی کالاها درج و نظارت بر اجرای آن به دستگاه‌های ناظر و کاشف اعلام شود.
- فرایند اجرایی‌شدن این طرح در سازمان تعزیرات چگونه خواهد بود. آیا ابلاغیه‌ای به تعزیرات داده می‌شود؟
اگر این طرح اجرایی شود توسط وزارت صنعت یا ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق اعلام می‌شود که روی کالاهای مشمول از بدو ورود کد شناسه و رهگیری کالا درج و نظارت بر آن در گمرکات آغاز شده است. با این روند است که کنترل کالاها در سطح خرده‌فروشی و بازار نیز با استناد به این کدهای شناسه صورت خواهد گرفت. احتمالا درج این کدها ابتدا در کالاهایی که امکان نصب راحت‌تری وجود دارد مانند لوازم خانگی، پوشاک و منسوجات آغاز می‌شود.
- تأثیر اجرایی‌شدن این کدها بر رفع مشکلات مقابله با کالای قاچاق در سطح عرضه چگونه خواهد بود؟
اجرای این طرح قطعا در رفع مشکلات کنونی برخورد با کالاهای قاچاق در سطح بازار و خرده‌فروشی مؤثر خواهد بود. اکنون ریسک عرضه داروهای قاچاق در بازار بسیار بالا و میزان عرضه آن کم بوده و علت این موضوع نیز آن است که وزارت بهداشت از چند سال پیش نصب برچسب اصالت دارو روی بسته‌بندی انواع دارو را الزامی کرده و داروخانه یا مصرف‌کننده می‌داند که چه دارویی قانونی وارد شده یا قاچاق است.
بر این اساس امکان واردات و عرضه داروهای قاچاق در کشور بسیار کم شده است. با این روند درصورتی‌که تکالیف آیین‌نامه اجرایی ماده۱۳ قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز در زمینه ارائه شناسنامه و درج کد شناسه و رهگیری کالاها براساس اولویت زمانبندی اعلام شده اجرایی شود، قطعا ریسک قاچاق را افزایش داده، قدرت عرض‌‌اندام کالای قاچاق در بازار را به‌شدت کاهش داده و برای مصرف‌کنندگان، فروشندگان و دستگاه‌های متولی برخورد با کالاهای قاچاق مفید خواهد بود.
- علاوه بر دارو، تجهیزات پزشکی و مواد خوراکی و آشامیدنی و تلفن همراه نیز ازجمله اقلام اولویت «الف» این طرح است، این موضوع در چه مرحله‌ای است؟
وزارت بهداشت علاوه بر دارو، اجرای این طرح در بخش تجهیزات پزشکی و لوازم بهداشتی و آرایشی را نیز دنبال می‌کند و در این زمینه موفق بوده‌اند. همچنین وزارت صنعت در حال ارائه این کدها در همه کالاهای مشمول اولویت «الف» با فرصت دو ماهه مانند مواد خوراکی و آشامیدنی است اما در زمینه گوشی تلفن همراه و تجهیزات ارتباطی با قابلیت نصب سیم کارت به‌دلیل اجرای طرح رجیستری توسط وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، اجرای این طرح با کندی بیشتری همراه بوده است. مسئولیت اجرای این طرح برعهده وزارت ارتباطات است و ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز نیز بر اجرای آن نظارت دارد.
- دخانیات از دیگر کالاهای مشمول بند «الف» برای ارائه شناسنامه، کد رهگیری و شناسه کالاست، امکان ساماندهی این کالا با اجرای این طرح تا چه حد است؟
در مورد دخانیات از قبل هولوگرام (برچسب) شرکت دخانیات را داشته‌ایم اما شنیده‌ایم که مقرر شده تا در این هولوگرام برخی تغییرات ایجاد شود که ما چندان موافق انجام این تغییرات نبوده و معتقدیم که هولوگرام قبلی شرکت دخانیات که براساس معیارهای سابق تهیه و روی بسته‌بندی کالاهای دخانی درج شده، بهترین روش برای تشخیص کالاهای دخانی قاچاق از غیرقاچاق بوده است و اگر اکنون بخواهند با ارائه کدهای شناسه این هولوگرام را حذف کنند که در برخی موارد شنیده‌ام که چنین اتفاقی افتاده است، واقعا به سمت و سویی حرکت کرده‌ایم که ریسک قاچاق سیگار و سایر کالاهای دخانی کاهش خواهد یافت.
- یعنی وجود این هولوگرام روی بسته‌بندی محصولات دخانی منافاتی با درج کدهای شناسه و رهگیری این کالاها ندارد؟
خیر، اصلا هولوگرام دخانیات از سال‌ها پیش روی بسته‌بندی این محصولات درج می‌شده و اکنون نیز شرکت‌های تولید‌کننده و وارد‌کننده دخانیات دستگاه‌هایی دارند که قادر به کنترل قاچاق یا قانونی‌بودن دخانیات عرضه شده در بازار از طریق این برچسب هستند. برخی شرکت‌ها اعلام می‌کنند که اکنون نظارت از طریق این برچسب‌ها با جدیت دنبال نمی‌شود. این خطر وجود دارد که ریسک سیگار و سایر کالاهای دخانی قاچاق در بازار کم شود.
- سرنوشت کالاهای موجود در بازار که فاقد این کدها هستند چه خواهد شد؟
علت تعیین زمانبندی برای اولویت‌بندی کالاها در اجرای این طرح، مشخص‌شدن سرنوشت اقلام کالایی مشمول در بازار بوده است. ظاهرا شناسنامه، کد شناسه و کد رهگیری اقلام کالایی مشمول تولید شده است اما نصب این کدها روی بسته‌بندی کالاهایی که به‌صورت قانونی وارد می‌شود، مستلزم سپری‌شدن یک دوره زمانی است که در آیین‌نامه مهلت دو تا شش‌ماهه‌ای برای انجام این کار پیش‌بینی شده و بعد از سپری شدن این مدت و درج کدهای مذکور، باید کالاهای موجود در سطح بازار و انبارها نیز فروش رفته باشد و هر کالایی در بازار که فاقد این کدها باشد، قادر به احراز اصالت و هویت نخواهد بود و قاچاق محسوب می‌شود.
همچنین مدت زمان مشخصی برای اجرای این طرح پیش‌بینی نشده اما قاعدتا با توجه به میزان کالاهای موجود در بازار و انبارها می‌توان پیش‌بینی کرد که تا چه زمانی این کالاها به فروش خواهد رسید و عرضه کالاهای جدید مشمول کد شناسه و رهگیری کالا نیز بعد از اتمام این کالاها صورت می‌گیرد.