شناسنامه فرش دستباف ایرانی
در نمایشگاه بین المللی فرش شهریور 1385، دکتر سید مسعود میرکاظمی وزیر محترم بازرگانی موضوع شناسنامه دار کردن فرش دستباف ایرانی را مطرح کردند. فرش دستباف ایرانی یکی از اقلام مهم کالاهای صادراتی غیر نفتی می‌باشد که درصد قابل توجهی از صادرات غیر نفتی کشور را تشکیل می دهد. بر اساس مصوبه مورخه 18/9/1385 هیات وزیران دولت ، مرکز ملی شماره گذاری کالا و خدمات ایران وابسته وزارت بازرگانی ، ایجاد و توسعه نظام ملی طبقه بندی و خدمات شناسه کالا و خدمات را بر عهده دارد. با توجه به اهمیت و جایگاه فرش دستباف به عنوان یک کالای مطرح ایرانی و تاکید و برنامه ریزی‌های لازم توسط مرکز ملی فرش ایران ، شناسنامه دار نمودن این کالادر صدر بقیه اقلام قرار گرفت. لذا مرکز ملی فرش ایران با همکاری مرکز ملی شماره گذاری کالا و خدمات ایران ، بررسی و مطالعات لازم را انجام داده و مرکز ملی شماره گذاری کالا و خدمات ایران اجرای طرح و پیاده سازی آن را بر عهده گرفت. هدف از شناسنامه دار نمودن فرش، حفظ هویت فرش دستباف ایرانی و زمینه سازی لازم برای جلوگیری از جعل این کالا توسط کشورهای رقیب و اطمینان خاطر دادن به مشتری در هنگام خرید می‌باشد. این حق مشتری است که بداند هزینه ای که برای خرید کالا پرداخت می نماید برای چه کالایی و با چه مشخصاتی است ؛ خصوصا برای کالایی همچون فرش که علاوه بر مصرفی بودن، کالایی سرمایه ای محسوب می گردد. شناسنامه دار کردن فرش ، گامی موثر در حفظ اعتبار صنعت فرش است و این در حالی است که مدتهاست خبر کپی برداری از نقشه‌های ایرانی و بافت و فروش آنها تحت عنوان فرش ایرانی در بیرون مرزها شنیده می‌شود و کیفیت نامرغوب فرشهای بافته شده توسط کشورهای رقیب و معرفی آن به نام فرش ایرانی ، اعتبار فرش کشورمان را خدشه دار نموده است. با اجرای نظام ملی طبقه بندی و خدمات شناسه کالا و خدمات ، و کدگذاری فرشهای دستباف، اطلاعات پایه در حوزه کالا تحت کنترل در آمده و با یک زبان مشترک به تمامی عناصر فعال در چرخه فرش عرضه می گردد. این زبان مشترک با عضویت تولید کنندگان فرش در درگاه (پرتال) اطلاع رسانی کالا به آدرس www.irancode.ir و اخذ کد ملی برای هر فرش و ثبت اطلاعات در یک بانک اطلاعاتی واحد حاصل می گردد. ایجاد زبان مشترک باعث تسهیل در حوزه داد و ستد و تجارت این کالا می گردد و فروشندگان و خریداران فرش می توانند با استفاده از یک کد ، مبادلات تجاری خود را بدون هیچ ابهامی انجام دهند ، ضمن آنکه کد ملی در شناسنامه فرش درج می‌شود. عناصر تشکیل دهنده شناسنامه فرش 8 عنصر طرح ، ابعاد ، محل بافت ، تراکم ( تعداد گره در دسیمتر مربع )، رنگ متن و حاشیه ، جنس پرز ، جنس چله ، جنس پود می‌باشد که درج آنها به عنوان مشخصات فرش در شناسنامه الزامی می‌باشد. همچنین تولید کننده می تواند مشخصات دیگری علاوه بر موارد فوق ، از قبیل نام بافنده ، تاریخ بافت ، وزن و غیره را به مشخصه‌های مذکور اضافه نماید. هر تخته فرش علاوه بر داشتن یک شناسنامه فیزیکی که در پشت فرش نصب می گردد ، دارای یک کاتالوگ الکترونیکی می‌باشد که در پرتال اطلاع رسانی کالا به آدرس www.irancode.ir قابل رویت می‌باشد. خریدار می تواند با مراجعه به این سایت و وارد کردن کد فرش ، به تمامی اطلاعات تولید کننده و دیگر مشخصات فرش دسترسی پیدا کند. همچنین می تواند کد ملی کالای مورد نظر خود را در پرتال اطلاع رسانی کالا جستجو نماید. با توجه به مطالب فوق ، از مزایای شناسنامه فرش و کدگذاری آن می توان به موارد ذیل اشاره نمود : 1- حمایت از حقوق معنوی و مالکیت صنعتی فرشهای دستباف ایرانی 2- تسهیل در تجارت فرش و ایجاد زبان مشترک بین خریدار و فروشنده ، حمل و نقل ، انبار و …. همچنین آماده سازی بستری جهت انجام تجارت الکترونیکی در آینده یا خرید اینترنتی 3- ایجاد پایگاه داده ای از مشخصات استاندارد فرشهای دستباف و به اشتراک گذاشتن اطلاعات تجاری از طریق آن 4- امکان مدیریت بر اساس اطلاعات در صنعت فرش دستباف 5- زمینه سازی لازم جهت رهگیری و استفاده از تکنولوژی RFID در زنجیره تامین کالا تا کنون طرح شناسنامه دار کردن فرشهای دستباف ایرانی برای دو تعاونی فرش دستباف برای حدود4000 تخته فرش که از طرف مرکز ملی فرش ایران معرفی گردیده اند ، با همکاری مرکز ملی شماره گذاری کالا و خدمات ایران انجام گرفته است. اجرای این نظام گامی موثر در حفظ هویت این کالای شاخص ایرانی است ، امید که با دقت نظر و همکاری تولید کنندگان فرش دستباف به اهداف و مزایای این نظام دستیابیم.
محمد گلشن